Odporność dzieci to niezmienne źródło stresu dla wszystkich rodziców. Nic w tym dziwnego – wszyscy martwimy się o zdrowie naszych pociech, gdy po raz pierwszy pojawia się gorsze samopoczucie. Należy jednak mieć świadomość, że nabywanie odporności u dziecka stanowi naturalny proces, który trwa wraz z rozwojem dziecka. Warto zatem uzbroić się w cierpliwość i wspierać rozwój systemu immunologicznego maluszka na miarę własnych możliwości.
Czym jest odporność u dzieci?
Każdy człowiek ma własny układ odpornościowy. Jego funkcjonowanie może różnić się zależnie od wieku, płci, indywidualnych uwarunkowań genetycznych, trybu życia i działań profilaktycznych. Jednak wspólny mianownik każdego układu odpornościowego (także u dzieci) stanowi odpowiedź immunologiczna, która jest uruchamiana gdy zajdzie taka potrzeba. Prawidłowo kształtująca się odporność u dzieci stopniowo się rozwija, aby stworzyć odpowiednio chroniący system immunologiczny. W tym celu układ odpornościowy wykorzystuje:
- naturalne bariery fizyczne: skórę, błony śluzowe oraz włosy,
- mechanizmy chemiczne: niektóre enzymy, kwasy i śluz,
- komórki układu odpornościowego.
Sprawdź więcej informacji na temat tego, jak wyglądają budowa i funkcje układu odpornościowego.
Rodzaje odporności
- Odporność wrodzona (nieswoista) – to z nią przychodzimy na świat. Układ odpornościowy człowieka zaczyna kształtować się już w 14. tygodniu ciąży. Od urodzenia towarzyszą nam pierwsze komórki odpornościowe, czyli przeciwciała matki, które przeniknęły do naszego organizmu przez łożysko. Odporność wrodzona dzieci nie wymaga wcześniejszego kontaktu z niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. W jej skład wchodzą neutrofile, makrofagi, komórki NK i komórki dendrytyczne. Charakteryzuje się szybką i ostrą reakcją na zagrożenie.
- Odporność nabyta (swoista) – ją nabywamy z czasem i kształtuje się przez całe życie. Nasz układ odpornościowy posiada zdolność zapamiętywania oraz uczenia się. Wykorzystuje limfocyty T i B.
Jak rozwija się odporność u dziecka?
Kształtowanie się odporności u dziecka stanowi długi oraz złożony proces, który trwa średnio do 12. roku życia. Z wiekiem stopniowo wzrastają możliwości obronne układu odpornościowego. Szczególnie w pierwszych latach proces ten przebiega bardzo szybko, ponieważ jest to bardzo intensywny czas dla dziecka.
Jaka jest odporność noworodka?
Tuż po narodzinach dzieci prezentują najsłabszą odporność. Przychodzą na świat z odpornością wrodzoną, jednak potrzebują czasu na aklimatyzację w nowym otoczeniu. Dlatego należy otaczać je jak najlepszą opieką. W ciągu pierwszych dni po powrocie ze szpitala zadbaj o to, by maluch miał styczność z jak najmniejszą ilością osób. Szczególnie w przypadku dzieci urodzonych w miesiącach jesiennych oraz zimowych pierwszy spacer powinien odbyć się po 2-3 tygodniach od narodzin. Spacery powinny być krótkie i można stopniowo wydłużać czas ich trwania. Nie wychodź z maluchem, gdy temperatura wynosi poniżej -10 stopni Celsjusza. Dbaj o codzienną higienę, zarówno dziecka, jak i swoją oraz w otoczeniu noworodka. Szczególnie ważne jest mycie rąk po powrocie do domu.
Jak poprawić odporność maluszka?
Nie masz wpływu na to, że odporność organizmu Twojej pociechy jest słabsza od odporności osoby dorosłej. Istnieją jednak naturalne sposoby na wspieranie organizmu dziecka, które mają wpływ na zdrowie i samopoczucie maluszka.
Karmienie piersią a odporność u dziecka
Specjaliści jednogłośnie potwierdzają, że karmienie piersią ma szczególne znaczenie dla zdrowia dziecka. Po pierwsze, naturalny odruch ssania wspiera budowanie zażyłej relacji z matką i zwiększa poczucie bezpieczeństwa u noworodka. Po drugie, w pokarmie znajdują się substancje odżywcze, które stymulują funkcjonowanie układu odpornościowego. To:
- immunoglobuliny IgA – główne przeciwciała wydzielane przez błony śluzowe, które odpowiadają za naturalne funkcje barierowe organizmu,
- białka – są niezbędne do produkcji komórek układu odpornościowego i regulują odpowiedź immunologiczną,
- probiotyki – pożyteczne bakterie zasiedlają florę bakteryjną jelit, której kondycja ma wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego,
- oligosacharydy – stanowią pożywkę dla mikrobioty jelitowej, stymulują rozwój komórek odpornościowych.
Matki, które z różnych przyczyn nie mogą karmić piersią, powinny skonsultować z lekarzem wybór mleka modyfikowanego zawierającego składniki wspierające odporność dziecka.
Kontakt z otoczeniem a odporność u dzieci
Kiedy wiesz już, jak działa odporność nabyta, zdajesz sobie sprawę z tego, że maluch dziecko potrzebuje kontaktu z otoczeniem, aby jego system immunologiczny rozwijał się w prawidłowy sposób. Z tego względu nie warto rezygnować ze żłobka i przedszkola. Choć w tym okresie dzieci często mogą opuszczać zajęcia to dzięki kontaktowi z rówieśnikami, mają już znacznie lepszą odporność, gdy idą do szkoły.
Zdrowa dieta
Lekarze zalecają wyłączne karmienie dziecka piersią aż do ukończenia przez maluszka 6. miesiąca życia. Następnie należy stopniowo rozszerzać dietę niemowlaka o lekkostrawne warzywa i owoce i chude mięso. Po 12. miesiącu w jadłospisie dziecka mogą zagościć także produkty mleczne (o ile nie ma alergii lub nietolerancji laktozy). Docelowo dieta dziecka powinna bazować na świeżych warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych, tłoczonych na zimno olejach roślinnych oraz zdrowych źródłach białka.
Niektóre składniki odżywcze mają szczególny wpływ na układ odpornościowy:
- witamina A – przyczynia się do zdrowia skóry i błon śluzowych, występuje w mleku, słodkich ziemniakach, szpinaku, dyni i propolisie,
- witamina C – działa antyoksydacyjnie, przeciwdziałając wolnym rodnikom tlenowym, jej dobrym źródłem są papryka, natka pietruszki oraz owoce jagodowe,
- witamina D – przyczynia się do aktywacji komórek układu odpornościowego, występuje w tłustych rybach morskich,
- cynk – wspomaga produkcję przeciwciał, zawierają go pestki dyni, jaja oraz sery podpuszczkowe,
- selen – podobnie jak witamina C ma właściwości antyoksydacyjne, zawierają go orzechy brazylijskie, a także mięso łososia i tuńczyka.
Jeśli rozważasz wzbogacenie codziennego jadłospisu dziecka o suplementy diety ze składnikami wspierającymi odporność, skonsultuj się z lekarzem rodzinnym. Specjalista doradzi, co na odporność dla dziecka warto stosować.
Aktywność fizyczna
Jak każdy człowiek również dziecko potrzebuje codziennej dawki ruchu, aby jego organizm działał prawidłowo. Dzieci z natury są ruchliwe, skaczą i biegają – nie należy im tego zabraniać. Ważna jest jednak również dawka ruchu na świeżym powietrzu. Wysiłek fizyczny poza domem poprawia krążenie krwi, dotleniając i odżywiając organizm. Ponadto zwiększa ilość białych krwinek w organizmie.
Działania profilaktyczne
Jako rodzic możesz wprowadzić różnego rodzaju działania profilaktyczne, aby twój maluszek cieszył się dobrym samopoczuciem nawet jesienią czy zimą. Zwróć szczególną uwagę na:
- higienę – mycie rąk, korzystanie z chusteczek jednorazowych i stosowanie maseczek ochronnych (u dzieci powyżej 12. roku życia),
- szczepienia ochronne – wspierają rozwój odporności swoistej
- właściwy ubiór – z poszanowaniem komfortu termicznego malucha, czyli adekwatny do aktualnej pogody i aktywności fizycznej.
Potrzebujesz więcej informacji na temat wsparcia odporności u najmłodszych? Sprawdź artykuł: Długotrwała odporność – jak ją uzyskać?
