Układ odpornościowy stanowi naturalną ochronę organizmu każdego człowieka. Kondycja organizmu zarówno psychiczna jak i fizyczna zależy w dużej mierze właśnie od sprawności układu immunologicznego. Jednak co tworzy układ odpornościowy? Budowa układu odpornościowego jest skomplikowana. To szereg narządów, naczyń chłonnych, komórek, białek, które są od siebie wzajemnie zależne. Co więcej, funkcjonowanie układu odpornościowego łączy się z działaniem także innych układów w organizmie. Przykładowo na kondycję systemu immunologicznego wpływa stan zdrowia układu pokarmowego.
Główne funkcje układu odpornościowego
- Profilaktycznie – tworzy bariery ochronne organizmu.
- Aktywnie – w razie potrzeby aktywowana jest odpowiedź immunologiczna.
- Odróżnia własne komórki organizmu od obcych.
- Rozwija tzw. pamięć immunologiczną, która usprawnia jego funkcjonowanie.
Elementy układu odpornościowego
Budowa układu odpornościowego opiera się na wielu narządach, komórkach i produkowanych przez nie substancjach. Dzięki swojemu zróżnicowaniu gwarantują one liczne funkcje układu odpornościowego. W takim razie co tworzy układ odpornościowy? To przede wszystkim:
- Komórki nabłonka: naskórek i błony śluzowe – pełnią funkcje barierowe,
- Fagocyty (tzw. komórki żerne): makrofagi, neutrofile i monocyty – są to wyspecjalizowane komórki, zdolne do fagocytozy, czyli procesu pochłaniania obcych cząstek.
- Komórki dendrytyczne – pobudzają limfocyty.
- Limfocyty NKT – produkują cytokiny oraz regulują rozwijającą się odpowiedź swoistą.
- Limfocyty T – inaczej krwinki białe, odpowiedzialne za odpowiedź immunologiczną.
- Limfocyty B – produkują białka odpornościowe, tzw. immunoglobuliny.
Jakie narządy produkują komórki odpornościowe?
Wyżej wymienione komórki żerne, dendrytyczne, a także limfocyty są produkowane przez konkretne narządy w ludzkim organizmie. Należą do nich między innymi:
- Szpik kostny – powstają w nim krwinki czerwone (erytrocyty), płytki krwi oraz krwinki białe (limfocyty).
- Węzły chłonne – stanowią skupisko limfy (chłonki) oraz limfocytów.
- Grasica – w niej dojrzewają limfocyty T.
- Migdałki – występują w nich limfocyty B i T, które są szczególnie ważne dla układu odpornościowego dziecka.
- Grudka limfatyczna – skupisko limfocytów, komórek plazmatycznych, makrofagów i fibroblastów.
- Wyrostek robaczkowy – dojrzewają w nim limfocyty B.
- Śledziona – wytwarza białe krwinki.
Odporność nabyta a wrodzona
Działanie układu immunologicznego zmienia się wraz z wiekiem. Częściowo ukształtowany układ odpornościowy mają już noworodki, a najlepiej funkcjonuje on u osób dorosłych. Wynika to z różnic występujących pomiędzy odpornością nabytą i wrodzoną:
- Odporność wrodzona (inaczej naturalna, nieswoista) – opiera się na komórkach i białkach odpornościowych, które działają natychmiast. Jest to reakcja uniwersalna, która stanowi pierwszą linię obrony organizmu. Charakteryzuje ją niska specyficzność.
- Odporność nabyta (inaczej nazywana swoistą lub adaptacyjną) – kształtuje się przez całe życia. Charakteryzuje się wytwarzaniem pamięci immunologicznej, dzięki czemu reakcja jest szybka i precyzyjna.
Jak można wspomóc funkcje układu odpornościowego?
Układ immunologiczny to jeden z najważniejszych układów naszego organizmu. Od jego funkcjonowania zależy zdrowie oraz dobra kondycja każdego z nas. Dlatego w szczególności należy zadbać o jego prawidłowe funkcjonowanie. Możemy to zrobić na wiele sposobów. Co w istotny sposób wpływa na utrzymanie układu immunologicznego w dobrej kondycji?
- Odżywianie – prawidłowo zbilansowana i zróżnicowana dieta jest podstawą utrzymania wszystkich układów w dobrej kondycji. W przypadku układu odpornościowego wskazane jest spożycie nisko przetworzonych produktów, w szczególności świeżych warzyw i owoców, które bogate są w witaminy i minerały, np. witaminę C i cynk, które wspierają układ odpornościowy. Ograniczenie spożycia cukru. t. Ponadto pożyteczne mogą okazać się również szczepy bakterii, na przykład Streptococcus salivarius K12, wspierają prawidłową odporność organizmu.
- Aktywność fizyczna i odpoczynek – jedno wcale nie wyklucza drugiego. Zamiast popadania w skrajności zachowaj zdrowy balans. Codzienna dawka ruchu dobrze wpływa na odporność, jednak Twój organizm musi mieć również czas na regenerację.
- Unikanie stresu – układ nerwowy to kolejny system w Twoim organizmie, który wpływa na układ odpornościowy. Przewlekły stres ogranicza produkcję przeciwciał i komórek odpornościowych. Dlatego zadbaj o relaks i unikaj nadmiaru stresu w swoim życiu.
