Zdaniem ekspertów, co najmniej 70% wszystkich wizyt w gabinecie lekarskim ma swoje podłoże na tle stresowym. I chociaż życie bez stresu jest praktycznie niemożliwe, to istnieje wiele sposobów na to, aby nauczyć się nad nim panować. Dowiedz się, jak stres wpływa na Twoją odporność i co możesz zrobić, aby sobie z nim poradzić.
Stres a odporność – w jaki sposób stres wpływa na odporność?
Mówiąc o stresie, mamy na myśli psychologiczną i fizjologiczną reakcję organizmu na określone zdarzenia, które zakłócają jego homeostazę i wpływają na zdolność radzenia sobie z jego skutkami. Reakcja ta może powodować np. wzrost ciśnienia tętniczego krwi, rozszerzenie oczu i źrenic, przyspieszenie tętna i oddechu. O ile jednak zdrowa dawka stresu pomaga w osiągnięciu założonego celu, np. natychmiastowej reakcji w obliczu zagrożenia, o tyle utrzymujący się długo stres wpływa niekorzystnie na odporność. Skutki stresu mogą obejmować m.in.:
- gorsze samopoczucie psychiczne i fizyczne
- zmęczenie
- spadek koncentracji, pogorszenie się pamięci i procesów poznawczych
- spadek jakości snu
Niestety, wciąż niewiele mówi się na temat tego, że pozostawanie w permanentnym stanie podwyższonej gotowości może negatywnie wpływać na cały organizm a przede wszystkim na kondycję układu odpornościowego.
Wpływ stresu na odporność – jak organizm reaguje na stres?
Jak wspominaliśmy wcześniej, lekki i krótkotrwały stres może stymulować układ odpornościowy człowieka i mobilizować go do działania. Gdy mamy jednak na myśli negatywny stres, sytuacja ta wygląda już zupełnie inaczej. Dochodzi wówczas do podwyższenia poziomu hormonów stresu, takich jak kortyzol, adrenalina, noradrenalina oraz dopamina, które wpływają na obniżenie zdolności obronnych komórek odpornościowych organizmu.
Narządy limfatyczne odbierają impulsy z układu nerwowego, uwalniając tym samym adrenalinę i noradrenalinę. Adrenalina łączy się z leukocytami, wywołując w ten sposób odpowiedź immunologiczną. Przedłużenie takiego stanu osłabia zdolność komórek do reakcji immunologicznej. Warto też podkreślić, że długotrwała reakcja stresowa to dla organizmu ogromne straty energii i ważnych mikroskładników, które zużywane są do walki z wolnymi rodnikami.
W momencie gdy stres mija, organizm powraca do normalnego stanu, a reakcja odpornościowa jest wygaszana przez glikokortykosteroidy. Jeżeli jednak stres się przedłuża, nadnercza pracują na zwiększonych obrotach, natomiast wzmożona produkcja katecholamin i glikokortykosteroidów niesie za sobą m.in. brak energii i uczucie silnego zmęczenia.
Jak poradzić sobie ze stresem i odzyskać siły witalne?
Okazuje się, że kondycja układu odpornościowego zależy nie tylko od stanu zdrowia organizmu, ale też od tego, jak postrzegasz świat i radzisz sobie z codziennymi stresorami. Życie w nieustannym przekonaniu, że świat jest pełen zagrożeń, które czyhają na każdym kroku, może stać się bowiem istotną przyczyną stresu, który obniża Twoją odporność. Z drugiej strony pozytywne podejście do życia i dobre relacje z innymi ludźmi mogą zmniejszać niekorzystny wpływ stresu na organizm. Jak dowodzą badania (Taylor, Kemeny, Reed, Bower Gruenewald, Psychological resources, positive illusions, and health, 2000), pozytywne myślenie jest związane z lepszym funkcjonowaniem układu odpornościowego.
Co możesz więc zrobić, aby zmniejszyć negatywny wpływ stresu na organizm? Zachowania mające pozytywny wpływ na układ nerwowy, a co za tym idzie – na układ odpornościowy, to m.in.:
- kontakty z innymi ludźmi – utrzymywanie dobrych relacji społecznych z innymi, w tym m.in. rozmowa z bliską osobą, może pomóc w stresowej sytuacji i wpłynąć korzystnie na poprawę samopoczucia;
- odpowiednia higiena snu – sen stanowi niezwykle ważny element zdrowego stylu życia, który odgrywa kluczową rolę w radzeniu sobie ze stresem. Więcej na ten temat dowiesz się z artykułu: Czy sen wpływa na nasze zdrowie i odporność?;
- aktywność fizyczna – poranny jogging, udział w zajęciach tańca lub jogi to doskonały sposób, aby poprawić nie tylko zdrowie, ale też psychikę. Czasami wystarczy nawet spacer na łonie natury, aby odzyskać energię i zapomnieć na chwilę o stresorach;
- planowanie działań – odpowiednie planowanie codziennych działań pozwala na koncentrowanie się w pierwszej kolejności na tym, co najważniejsze. W rezultacie ograniczasz uczucie niepokoju związane z pozornym nadmiarem obowiązków.
Jak wspierać odporność?
Zdrowy organizm, który nie jest narażony na nieustanny stres, bardzo dobrze radzi sobie z czyhającymi na niego zagrożeniami. Niestety, zdarza się, że czasami system immunologiczny każdego z nas zawodzi, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym, kiedy to może dochodzić do spadku odporności. Ważne jest zatem, by wiedzieć, jak domowo wspierać odporność.
Kluczową rolę odgrywa pod tym względem zdrowa, zbilansowana dieta, która reguluje stężenie hormonów stresu, a także dostarcza organizmowi niezbędnych składników odżywczych. Z punktu widzenia odporności szczególnie istotna jest witamina C, która jest niezbędna dla prawidłowego funkcjooiwania układu odpornościowego. Dieta na wsparcie odporności powinna zawierać przede wszystkim świeże owoce i warzyw, mikroelementy i kwasy omega-3.
W naturalnym wsparciu odporności i wsparciu układu nerwowego pomocne może być też spożywanie naparów z ziół o właściwościach kojących nerwy, takich jak melisa, chmiel oraz lawenda.
Jak stres wpływa na Twój organizm? Podsumowanie
Jak widać, stres ma negatywny wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego. W rezultacie stajemy się bardziej podatni na gorsze samopoczucie. Co więcej, długotrwały stres może prowadzić do nieefektywnego snu, co dodatkowo może negatywnie wpływać na pracę układu odpornościowego. Na szczęście istnieje wiele sposobów na opanowanie stresu, a także na złagodzenie jego skutków. Jeżeli więc czujesz, że stres zaczyna utrudniać Ci codzienne funkcjonowanie, naucz się radzenia sobie z nim, aby na nowo cieszyć się życiem i dobrym zdrowiem.
Bibliografia:
- Grygorczuk, Pojęcie stresu w medycynie i psychologii, Psychiatria, 2008.
- Wrońska-Polańska, Zdrowie i jego psychobiologiczne mechanizmy. [w:] Zdrowie – stres – choroba. Wrońska-Polańska H (red). Impuls, Kraków 2008.
- Storini, Wolni od stresu. Jak nauka pomaga uodpornić się na stres, Warszawa 2019.
- Ogińska-Bulik, Z. Juczyński, Osobowość. Stres, a zdrowie, Warszawa 2010.
