Wszystko, co musisz wiedzieć o odporności u niemowląt

Kiedy na świat przychodzi noworodek, malutki i bezbronny, rodzice dokładają wszelkich starań, by zapewnić mu należyte bezpieczeństwo. Dotyczy to także zdrowia maluszka, którego układ odpornościowy dopiero się kształtuje. Faktem jest, że niemowlęta mają słabszą odporność, ale co jeszcze warto wiedzieć na ten temat? Sprawdź, jak wspierać system immunologiczny dziecka, by działał możliwie jak najsprawniej.

Jak kształtuje się odporność u dzieci?

Każdy człowiek rodzi się z układem odpornościowym – jego zalążek powstaje już w życiu płodowym, a dokładniej w 14. tygodniu ciąży. Elementy systemu immunologicznego stanowią naturalne bariery fizyczne, takie jak skóra, błony śluzowe i włosy, a także mechanizmy chemiczne i komórki układu odpornościowego. W szczególności ostatnie rozwijają się do 12. roku życia, osiągając w tym czasie pełnię indywidualnej sprawności. Po narodzinach pierwsze komórki odpornościowe dziecka stanowią natomiast przeciwciała matki. Aby lepiej zrozumieć ich znaczenie, należy wyróżnić dwa podstawowe rodzaje odporności.

• Odporność nieswoista – inaczej określana jako odporność wrodzona, to taka, z którą dzieci przychodzą na świat. Noworodki otrzymują ją najpierw z łożyska, a następnie z pokarmu matki karmiącej piersią. Odporność nieswoista nie wymaga wcześniejszego kontaktu z patogenami. Charakteryzuje się szybką oraz ostrą reakcją immunologiczną, którą zapewniają neutrofile, monocyty i makrofagi. Odporność wrodzona wykorzystuje także cytokiny, śluz oraz enzymy.
• Odporność swoista – to odporność nabyta, która wykorzystuje pamięć układu odpornościowego. Wraz ze wzrostem malucha jego układ odpornościowy uczy się prawidłowo reagować. Z tego powodu odporność swoista kształtuje się przez całe życie i charakteryzuje się bardziej precyzyjną reakcją układu odpornościowego. Dodatkowo rozróżniamy mechanizm komórkowy, który opiera się na białych krwinkach i mechanizm humoralny, który wykorzystuje produkowany przez nie przeciwciała.

Interesuje Cię więcej informacji na ten temat? Sprawdź artykuł: Etapy rozwoju odporności u dziecka.

Dołek immunologiczny u niemowląt – co to takiego?

W okresie niemowlęcym istnieje specyficzny czas określany przez specjalistów jako dołek immunologiczny. Na ogół występuje on pomiędzy 3. a 12. miesiącem życia u dziecka. Towarzyszy mu spadek odporności, podczas którego należy szczególnie zadbać o zdrowie malucha. Ma to związek z faktem, że początkowa odporność u niemowląt to odporność bierna. Ilość immunoglobulin IgG otrzymanych od matki za pośrednictwem łożyska stopniowo maleje, a jednocześnie układ odpornościowy niemowlaka nie jest w stanie wytworzyć wystarczająco dużo własnych białek obronnych. Właśnie dlatego tak duże znaczenie mają szczepienia ochronne, które budują odporność czynną (trwałą) sztuczną. Z tego względu pierwsze szczepienie noworodka wykonuje się w ciągu 24 godzin od porodu (przeciw gruźlicy i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B). Na kolejne szczepienia niemowlaków należy umówić się po ukończeniu przez dziecko 6. miesiąca życia (między innymi przeciw pneumokokom, błonicy, tężcowi).

Jak wesprzeć odporność u dziecka?

Jeśli pragniesz zapewnić swojemu dziecku jak najlepszą odporność, z pewnością wskazane jest karmienie piersią. To właśnie mleko matki powinno stanowić jedyny pokarm spożywany przez niemowlę do 6. miesiąca życia i stanowić podstawę żywieniową dziecka do 12. miesiąca. Kobiecy pokarm zawiera szereg składników wspierających odporność niemowląt, w tym laktoferynę oraz immunoglobuliny IgG, IgA i IgM. Ponadto mleko matki stanowi skarbnicę licznych składników odżywczych wspierających prawidłowy rozwój i funkcjonowanie układu odpornościowego, czyli witaminy A, C, D i żelazo.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Przeczytaj artykuł: Jakie witaminy wspierają odporność? Dowiesz się z niego o konkretnych właściwościach poszczególnych witamin oraz pierwiastków.

Naturalne sposoby na wspieranie organizmu dziecka

W przypadku maluchów do 12. miesiąca życia sposoby na wsparcie odporności są proste i intuicyjne.

• Podstawę stanowi prawidłowe odżywianie niemowlaka. Jeśli matka nie może karmić piersią, należy w porozumieniu z lekarzem wybrać odpowiednie mleko modyfikowane.
• Powinno się zapewnić dziecku odpowiednią ochronę – unikać dużych skupisk ludzi.
• Jednocześnie należy pozwolić na naturalny rozwój systemu immunologicznego malca. Wskazane są zatem regularne spacery na świeżym powietrzu i kontakt z osobami zdrowymi.
• Należy zwracać szczególną uwagę na komfort termiczny niemowlaka. Jego ośrodek termoregulacji, podobnie jak układ odpornościowy, nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Dlatego obciążające dla zdrowia maluszka jest zarówno wychłodzenie, jak i przegrzanie w wyniku zbyt ciepłej odzieży. Najlepiej ubierać dziecko „na cebulkę” i zdejmować lub zakładać poszczególne warstwy odzieży zależnie od temperatury otoczenia i aktywności niemowlęcia.
• Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by rozpocząć stopniowe rozszerzanie diety niemowlaka po ukończeniu przez dziecko 6. miesiąca życia. Podawaj maluszkowi lekkostrawne warzywa, owoce, kaszki zbożowe i chude mięso. One również dostarczają organizmowi składniki odżywcze wspierające odporność.
• Zdrowie mamy nie jest bez znaczenia. W końcu to matka ma najbliższy kontakt z niemowlakiem i ona również może zarażać. Dlatego dbaj także o swoją odporność, stosując zdrową dietę, utrzymując regularną aktywność fizyczną, unikając stresu i wysypiając się.

Co na odporność dla dziecka?

U dzieci poniżej 3. roku życia podawanie różnych preparatów zawsze wymaga konsultacji ze specjalistą. Dlatego jeśli zastanawiasz się, jak wesprzeć odporność maluszka, umów wizytę u pediatry. Specjalista dobierze odpowiednie produkty ze składnikami wspierającymi układ odpornościowy malucha. Do wyboru pozostają choćby suplementy diety dla niemowląt powyżej 6. miesiąca życia.

Rola pożytecznych bakterii w odporności niemowląt

Dbanie o zdrowy jadłospis dziecka jest ważne z wielu powodów, także ze względu na mikroflorę bakteryjną jelit maluszka. Mleko matki stanowi źródło oligosacharydów wspierających prawidłowy rozwój mikrobioty jelitowej. Odżywia pożyteczne szczepy bakterii, które przyczyniają się do właściwego trawienia i mają wpływ na funkcjonowanie systemu immunologicznego. Nie tylko mikroflora jelit wpływa na odporność. Naukowcy odkryli również, że określony szczep bakterii w jamie ustnej dziecka może wspierać zdrowie górnych dróg oddechowych.

Pozostałe, naturalne sposoby na wspieranie organizmu dziecka

• Jak każdy człowiek, niemowlę potrzebuje zdrowego snu, aby jego organizm funkcjonował prawidłowo. Wystarczająca ilość snu ma szczególny wpływ na odporność i regenerację. Od narodzin do 3. miesiąca życia dzieci powinny spać 14-17 godzin na dobę. Do 11. miesiąca czas ten ulega skróceniu średnio do 12-15 godzin. Zwróć uwagę na to, że maluch poza niezakłóconym snem w nocy potrzebuje także drzemek w ciągu dnia.
• Stres to kolejny antagonista odporności, także u najmłodszych. Dlatego zawsze dbaj o dobre samopoczucie maluszka, nie stawiając przed nim zbyt wysokich wyzwań. Pamiętaj, że każde dziecko rozwija się we własnym tempie.
• Biorąc pod uwagę wcześniej wspomniany dołek immunologiczny u niemowląt, warto poczekać z zapisaniem maluszka do żłobka przynajmniej do 12. miesiąca życia niemowlaka. Jeśli po zapisaniu do żłobka dziecko ciągle musi zostawać w domu, wszystko wskazuje na to, że jego układ odpornościowy nie jest jeszcze wystarczająco dojrzały, żeby poradzić sobie z takim wyzwaniem.